غزل 1

عمر گذشت و همچنان داغ وفاست زندگی

زحمت دل کجا بری؟  آبله پاست     زندگی

دل به زبان نمیرسد،لب به فغان  نمیر سد

کس به نشان نمیر سد تیر خطاست زندگی

یکدو نفس خیال باز  رشتهء شوق کن دراز

تا ابد از ازل بتاز !     ملک خداست   زندگی

خواه نوای راحتیم ،  خواه تنین  کلفتیم

هر چه بود غنیمتیم سوت وصداست زندگی

شور جنون ما ومن جوش فسون وهم و زنّ

وقف بهار زندگیست لیک کجاست  زندگی

بیدل از این سراب وهم جام فریب خورده ای

تا به عدم نمیرسی دور نماست  زندگی

---

 

غزل 2

حیرتیم اما به وحشت ها هم آغوشیم ما

همچو شبنم با نسیم صبح خاموشیم ما

هستی موهوم ما یک لب گشودن بیش نیست

چون حباب از خجلت اظهار خاموشیم ما

شور این دریا فسون اضطراب ما نشد

از صفای دل چو گوهر پنبه در گوشیم ما

خواب ما پهلو نزد بر بستر دیبای خلق

از نی مژگان خود چون چشم خس پوشیم ما

بحر هم نتواند از ما کرد رفع تشنگی

جوهریم آب از دم شمشیر می نوشیم ما

گاه در چشم تر و گه در مژه گاهی به خاک

همچو اشک ناامیدی خانه بر دوشیم ما

شوخ چشمی نیست کار ما به رنگ آینه

چون حیا پیراهنی از عیب می پوشیم ما

چشمه ی بی تابی اشکیم از طوفان شوق

با نفس پر می زنیم و ناله می جوشیم ما

مرکز گوهر برون گرد خط گرداب نیست

هرکجا حرفی از آن لب سرزند گوشیم ما

کی بود یا رب که خوبان یاد این بیدل کنند

کز خیال خوش دلان چون غم فراموشیم ما

---

 

غزل 3

تا می ز جام  همت بدمست میکشم

جز دامن تو هر چه کشم دست میکشم  

عنقا شکاراگرنشودکس چه همت است

خجلت زمعنیءی که توان بست میکشم

قلاب امتحان نفس در کشاکش است

زین بحر عمرهاست همین شست میکشم

دل بستنم بگوشه ی آن چشم صنعتی است

تصویر شیشه در بغل  مست میکشم  

خاکستر سپند من افسو ن سرمه داشت

دامان ناله ئی که زدل جست میکشم

جز تحفه ی سجود ندارم نیاز عجز

اشکم همین سری بکف دست میکشم

چون صبح عمرهاست در این وادی خراب

محمل بر آن غبار که ننشست میکشم

(بیدل)حباب وار بدوشم فتاده است

بار سری که تا نفسی هست میکشم

---

 

غزل 4

زین گلستان درس دیدار که می خوانیم ما

اینقدر آیینه نتوان شد که حیرانیم ما

عالمی را وحشت ما چون سحر آواره کرد

چین فروش دامن صحرای امکانیم ما

غیر عریانی لباسی نیست تا پوشد کسی

از خجالت چون صدا در خویش پنهانیم ما

هر نفس باید عبث رسوای خود بینی شدن

تا نمی پوشیم چشم از خویش عریانیم ما

در تغافل خانه ابروی او چین می کشیم

عمرها شد نقشبند طاق نسیانیم ما

---

 

غزل 5

چیزی از خود هر قدم زیر قدم گم می کنم

رفته رفته هر چه دارم چون قلم گم می کنم

بی نصیب معنی ام کز لفظ می جویم مُراد

دل اگر پیدا شود ،دیر و حرم گم می کنم

تا غبار وادی مجنون به یادم می رسد

آسمان بر سر ، زمین زیر قدم گم می کنم

دل ، نمی ماند به دستم ، طاقت دیدار کو ؟

تا تو می آیی به پیش ، آیینه هم گم می کنم

قاصد مُلک فراموشی کسی چون من مباد

نامه ای دارم که هر جا می برم گم می کنم

بر رفیقان (بیدل ) از مقصد چه سان آرم خبر ؟

من که خود را نیز تا آنجا رسم گم می کنم

 

---

سی غزل دیگر از بیدل را از اینجا بخوانید

---

لینک های مربوط به موضوع:

• تاج محل ، مروارید هند

• ادبیات فارسی در شبه قاره هند

• سفرنامه هند(دستنوشته های محمد حسین بهرامیان)

• صورخیال در شعر بیدل دهلوی

• مقدمه ای بر یک سفرنامه