فرخی یزدی

شاعرانی که بر سر عقیده جان باختند بیشمارند.محمد فرخی یزدی یکی از آنهاست که به سال 1306 ه .ق در یزد متولد شد.
وی استعداد شعری و جوهر اعتراضی را از همان ایام تحصیل در کار و کردار خود آشکار کرد و به سبب شعری که سروده بود ازمدرسه اخراج شد.دیوان سعدی و مسعود سعد همدم جوانی او بود.به ویژه سعدی طبع شعر او را شکوفا کرد.در همان آغاز جوانی سر از حزب دموکرات یزد در آورد و به گناه شعری که در ستایش آزادی ساخته بود،ضعیم الدوله قشقایی حالک یزد لبهای او را دوخت و به زندانش افکند.فرخی با دهان دوخته بر دیوار زندان نوشت:
به زندان اگر نگردد عمرطی   /    من و ضعیم الدوله و ملک ری
به آزادی ار شد مرا بخت یار  /   بر آرم از آن بختیاری دمار
سه چهار سالی از امضای مشروطیت میگذشت که به تهران رفت و یک سال بعد به انتشار روزنامه طوفان همت گماشت و طی مقالات آتشین و انتقاد آمیز به جنگ استبداد و بی قانونی رفت.در دوره هفتم مجلس مردم یزد او را به وکالت برگزیدند و فرخی جزو جناح اقلیت مجلس با هیات حاکمه به مبارزه پرداخت و روزنامه طوفان راکه تعطیل شده بود ،بار دیگر منتشر ساخت که باز به حکم دولت توقیف شد و فرخی تحت فشار قرار گرفت تا آن که ناگریز شد ایران را ترک کند و از راه مسکو به برلن برود.
فرخی در سال 1312 به تهران باز گشت و در کنار دیگر آزادی خواهان با قرارداد 1919 وثوق الدوله به مخالفت برخاست.یک بار در زندگی سیاسی خود از سوء قصد جان سالم به در برد،یک بار هم در زندان دست به خودکشی زد اما به این کار توفیق نیافت ،تا این که در سال 1318 در زندان به طرز فجیعی با تزریق آمپول هوا به قتل رسید.
                                                                                          

 جان فدای آزادی

آن  زمان  که  بنهادم  سر  به  پای    آزادی           دست خود ز جان  شستم از برای آزادی
تا  مگر  به  دست  آرم   دامن  وصالش  را           می دوم  به  پای  سر  در  قفای   آزادی
در محیط طوفانزای،ماهرانه در جنگ است           نا خدای   استبداد   با     خدای    آزادی
دامن   محبت  را  گز کنی  ز  خون  رنگین           می توان  تو را  گفتن   پیشوای   آزادی
فرخی  ز جان و دل  می کند  در این  محفل           دل    نثار  استقلال   جان  فدای  آزادی