هنگامی که مخاطب در جواب متکلم جواب سربالا بدهد و یا فی المثل بدهکار در
مقابل بستانکار که طلب خود را مطالبه می کند پاسخ منفی توام با خشونت و
اعتراض بدهد طلبکار می گوید :" برای من کوراوغلی می خواند " یعنی : پولش را
نمی دهد که هیچ ، یک چیزی هم طلبکاراست .
کوراوغلی غلط مشهور و صحیح آن کوراوغلو به معنی کورزاد است .
باید دانست کوراوغلی محبوبترین و برجسته ترین قهرمانی است که فولکور مردم
آذربایجان خلق کرده که از آسیای مرکزی تا سواحل شرق و غرب دریای خزرو درمیان
قبایل قفقاز و آذربایجان ایران شناخته شده است و در این زبان امثله فراوانی
علاوه بر عبارت مثلی بالا که در زبان فارسی دری ضرب المثل شده به نام و
براساس شخصیت کوراوغلی موجود است .
داستان کوراوغلی در واقع تمثیل حماسی زیبایی از مبارزات طولانی مردم با
دشمنان داخلی و خارجی است و مخصوصاً با الهام از قیام جلالی لر خلق شده و در
دو کلمه قیام کوراوغلو و دسته اش تجلی کرده است .
نهال این قیام به وسیله مردی سالخورده به نام علی کیشی کاشته می شود که پسری
دارد موسوم به روشن که همین پسر سالهای بعد به نام کوراوغلی مشهور و نامبردار
گردید .
علی کیشی خود مهتر خان بزرگ و حشم داری به نام حسن خان بر سر اتفاق بسیار
جزیی که آن را توهین نسبت به خود تلقی می کرد دستورمی دهد چشمان علی را از
کاسه در آورند .
علی کیشی بر اثر این حادثه با دو کره اسب که آنها را از جفت کردن مادیانی با
اسبان افسانه ای دریایی به دست آورده بود همراه پسرش روشن از قلمرو و نفوذ و
قدرت حسن خان می گریزد و در چنلی بل یا کمره مه آلود که کوهستانی سنگلاخ و
صعب العبور با راههای پیچاپیچ است مسکن می گزیند .
روشن آن دو کره اسب را که به نامهای قیرآت و دورآت مشهور می شوند به دستور
جادو مانند پدرش پرورش می دهد و در قوشابولاق یا جفت چشمه در شبی معین آب تنی
می کند و بدین گونه هنرعاشقی در روح آن دمیده می شود .
علی کیشی از یک تکه سنگ آسمانی که در کوهستان افتاده است شمشیری برای پسرش
روشن سفارش می دهد و بعد از وصایا و سفارشهای لازم می میرد و در همان
قوشابولاق به خاک سپرده می شود .
آوازه هنر روشن به تدریج از کوهستانها می گذرد و در شهرها و روستاها به گوش
مردم می رسد و در این هنگام است که از روشن به کوراوغلویعنی کورزاد شهرت پیدا
می کند .
کوراوغلی سرانجام موفق می شود حسن خان را به چنلی بل آورده به آخور ببندد و
انتقام پدرش را از او بستاند . از عاشقهای پرآوازه آن عصر عاشق جنون بود که
به کوراوغلی می پیوندد و به تبلیغ افکار و اندیشه هایش می پردازد و راهنمای
شوریدگان و عاصیان به کوهستان می شود .
داستان کوراوغلی در عین حال که بهترین و قویترین نمونه های نظم و نثر آذری
است بندبند این حماسه شورانگیز از آزادگی و مبارزه و دوستی و انسانیت و
برابری سخن می راند و به همین ملاحظه از دیرباز مورد توجه آهنگسازان و
فیلمسازان قرار گرفته اپرای کوراوغلی که سخت دلچسب و مشهور است از روی حماسه
ساخته می شود .
چون کوراوغلی در داستانهای فولکوریک آذربایجان دلاوری نامدار و مبارزی بی باک
و گردنکش بود و زیربار زور و خودسری و خودکامگی دیگران نمی رفت لذا نام و
آهنگش هر دو صورت ضرب المثل پیدا کرده است منتها در مقام زورگویی و خودسری و
مطالب غیر منطقی گفتن ، نه در مقام مبارزه با خودکامی و خودکامگی .
و این هم از آن مورادی است مشابه با ضرب المثلهای آب پاکی روی دست کسی ریختن
و لنگ انداختن که به غلط و در عکس قضیه که رخ داده مشهور شده است .
