افرادی که حافظه بسیار قوی و نیرومند داشته باشند و مطالب و محفوظات را کمتر
فراموش کنند به لوح محفوظ تشبیه و تمثیل می کنند و می گویند: فلانی لوح محفوظ
است. یعنی آنچه در لوح ضمیرش نقش بسته هرگز زایل و زدوده نمی شود.
بدیهی است وقتی که این لوح شناخته شود ریشه و علت تسمیه آن به دست خواهد آمد.
در واقع باید گفت لوح محفوظ برنامه تکوینی این جهان است که به مشیت و اراده
الهی صورت تحقق و تکوین یافته است. مقدرات تمام موجودات و مخلوقات عالم با
قلم صنع در این لوح ثبت و ضبط شده تا فرشتگان بتوانند در آن لوح نگاه کنند و
با اطلاع و آگاهی از قضا و قدر موجودات در مقام اجرا و امتثال اوامر صادره از
مصدر رب الارباب برآیند.
از کعب الاحبار راجع به اسرافیل و وظایفش سؤال شد، جواب داد:"اسرافیل از
فرشتگان مقرب است که در میان دو چشمش به قول انس به مالک در محاذی جبین
اسرافیل لوحی از جوهر قرار دارد. هر گاه مشیت الهی بر صدور حکم و فرمان تعلق
گیرد قلم را دستور دهد تا حکم و فرمان را بر آن لوح بنویسد. آن گاه لوح محفوظ
را میان دو چشم اسرافیل نگاه می دارند:"اول اسرافیل از جریان اطلاع یابد آن
گاه مجموع ملائکه را آگاه گرداند و فوجی از فرشتگان که بر آن قضیه و حادثه
موکل باشند بدان فهم ارسال فرماید.( مقایسه نمایید با نحوه کارابررایانه ها
)"
جنس ماهیت لوح محفوظ به روایات مختلف از دره بیضا آفریده شده صفحات آن از
یاقوت احمر و کتابت آن از نور است. در ازای لوح پانصد ساله راه و پهنای آن
مسافت میان مغرب و مشرق است. روایت دیگر طول لوح را فاصله بین زمین و آسمان
نقل کرده است.
از ابن عباس راجع به معراج پیامبر اسلام روایت شد که فرمود:"مرا تا آنجا
بردند که صدای قلم را بر لوح در حین نوشتن می شنیدیم و فرایض آنجا به من
تعلیم شد."
آنچه در لوح محفوظ ثبت و ضبط می شود از بندگان مخفی و پنهان است و تا زمانی
که به منصه ظهور و بروز نرسد هیچ کس از آن آگاهی ندارد.
