خط 9 همان خط بطلان یا خط نسخ است که سابقاً بعد از تفریق حساب بر روی اسناد
باطله می کشیدند و این خط کشیدن- البته به شکل عمودی- بر روی ارقام و اسناد
دلیل بر آن بود که ارقام و اسناد مزبور تصفیه و تفریغ شده است و دیگر روی
آنها نباید حساب کرد زیرا با کشیدن خط 9 از درجه اعتبار و احتساب ساقط و باطل
گردیده است.
کاملاً طبیعی است که برای تشخیص و تمیز دادن آمار و ارقام حساب شده از آمار و
ارقامی که هنوز حساب نشده باشد لازم می آید یکی از آنها به شکلی علامت گذاری
شود تا با دیگری اشتباه نگردد و این امری است مسلم و بدیهی. در اینجا بحث بر
این است که وقتی که می توانستند این کار را با کشیدن یک خط عمودی بر روی
ارقام و اسناد باطله مشخص نمایند به چه علت این خط را به شکل عدد هندسی 9
انتخاب کرده اند تا این حدس و گمان رود که این عمل و علامت بدون ریشه وعلت
نبوده است که خوشبختانه حدس و گمانی صائب بود و ریشه تاریخی آن به شرح زیر به
دست آمد.
در مجله ارزشمند یادگار در باب اینکه چرا عدد 9 را کنایه از باطل شدن چیزی می
دانند به نقل از کتاب قوانین السیاق تألیف محمد کاظم کاشانی که در حدود 1255
هجری تألیف شده تحت عنوان خط بطلان چنین آمده که: "محاسبین تجارت و اهل حرف
را رسم است که دفعه یا بابت صیغه رامی نویسند و بعد ملتفت می شوند که سهو یا
غلط است به طریق 9 هندسی خطی بر آن دفعه یا بابت یا صیغه کشند تا مشخص شود که
باطل است و جزو میزان نمی شود و آن را خط بطلان می گویند.
