اصطلاح بالا در امثله سائره کنایه از پکری و نکبت و ادبار است که در مورد
افراد سر خورده و وارفته و ورشکسته به کار می رود.
سبیل درباریان و ملازمان دستگاه سلاطین و حکام صفوی برای ایرانیان هوشمند -
بخصوص اصفهانی های زیرک و. باریک بین -فی الواقع در حکم میزان سنج بود که از
شکل و هیئت آن به میزان لطف و مرحمت سلطان و مافوق نسبت به صاحب سبیل پی می
بردند . فی المثل سبیل پر پشت و شفاف که تا بنا گوش می رفت و در پایان چند
پیچ می خورد و به سوی بالا دایره وار حلقه می زد دلیل بر شدت علاقه و مرحمت
سلطان بود که هر روز صاحب سبیل را به حضور می پذیرفت و با او به مکالمه و
مشاوره می پرداخت.
هر قدر که تعداد حلقه ها و شفافیت سبیل کمتر جلوه می کرد به همان نسبت معلوم
می شد که میزان لطف و عنایت سلطان یا حاکم وقت نقصان پذیرفته است . چنانچه
سبیلها به کلی از رونق و جلا می افتاد و به علت نداشتن چربی و چسبندگی به سمت
پایین متمایل و یا به اصطلاح سبیل آویزان می شد این آویزان شدن سبیلها را بر
بی مهری مافوق و کم پولی و احیانا مقروض و بدهکار بودن صاحب سبیل تلقی می
کردند تا آنجا که بر اثر کثرت استعمال و اصطلاح به صورت ضرب المثل در آمد از
آن در موارد مشابه که حاکی از نکبت و ادبار و افلاس باشد استشهاد و تمثیل می
کنند.
