ُآقای جلال الدین اعلم یکی از مترجمین است
که کار های بسیاری را از کافکا ترجمه کرده است . یکی از
ترجمه های قابل تامل وی گراکوس شکارچی است
که چند نفر دیگر هم من جمله صادق هدایت آن را ترجمه کرده اند
گراكوس شكارگر
فرانتس کافکا
ترجمهء امیر جلال الدین اعلم
دو پسر روی دیوار بندرگاه نشسته بودند و تاس بازی می كردند . مردی روی پله
های یادمان روزنامه می خواند ، بر آسوده در سایهء پهلوانی كه شمشیرش را در
هوا جولان می داد . دخترش سطلش را دم چشمه آب می كرد . میوه فروشی كنار بساطش
دراز كشیده بود و خیره به دریاچه نگاه می كرد . ازمیان پنجرهء گشوده و از لای
درزهای در كافه ای ، می شد دومرد را آن ته دید كه شراب می نوشیدند . كافه چی
سرمیزی در جلو نشسته بود و چرت می زد . كرجیی خموشانه به سوی بندرگاه كوچك
راه می سپرد ، پنداری به وسایلی نادیدنی روی آب رانده می شود . مردی با پیرهن
آبی كرجی بر ساحل پیاده شد و طناب را در حلقه انداخت . پشت سر كرجی بان دومرد
دیگر ، كتهای فراك مشكی به تن با دكمه های نقره ای بر آنها ، تابوتی را حمل
می كردند كه در آن ، زیرپارچهء ابریشمی گل نگار و شرابه دار ، مردی ظاهراً
درازكشیده بود .
روی اسكله هیچ كس پروای نوآمدگان رانداشت ؛ حتا وقتی آن دو تابوت را بر زمینی
گذاشتند و منتظر كرجی بان ماندند كه هنوز مشغول طناب بستن بود،هیچ كس نزدیك
نرفت ، هیچ كس چیزی ازشان نپرسید ، هیچ كسی نگاهی پرس و جو گرانه بهشان
نینداخت .
كرجی بان را باز هم زنی بیشتر معطل كرد كه ، بچه ای به پستانش ، حالا با
گیسوی افشان بر عرشهء كرجی نمایان شد .سپس كرجی بان پیش آمد و خانهء دو
اشكوبهء زرد مانندی را نشان داد كه سمت چپ نزدیك آب به پا خاسته بود ؛ تابوت
كشان بارشان را بر داشتند و آن را به سوی در كوتاه و آراسته به ستوتهای رعنا
بردند . پسركی پنجره ای را گشود ، درست همان گاه كه ببیند گروه توی خانه
ناپدید می شود ، سپس پنجره را دو باره شتابان بست .اكنون در نیز بسته شد ؛ از
چوب بلوط سیاه ، و بسیار محكم ساخته شده بود . فوجی پرنده كه گرداگرد برج
ناقوس می چرخیدند تو خیابان جلوی خانه فرود آمدند . تو گویی كه خوراكشان درون
خانه انبار شده باشد ، جلوی در گرد آمدند. یكی شان به اشكوب اول پر كشید و به
شیشهء پنجره نوك زد . آنها پرنده گانی خوش آب و رنگ ، نیك پائیده ، و پر نشاط
بودند . زن كرجی سوار برایشان دانه پاشید ؛ آنها دانه ها را بر چیدند و پر
زدند آمدند دور زن نشستند .
مردی با كلاه سیلندر كه نوار كرپ سیاهی پر آن بسته بود ، اكنون از یكی از
كوچه های باریك و پرشیب كه به بندرگاه می خوردند پادئین آمد . هوشیارانه به
دور و برش نگاه انداخت ؛ همه چیزگویا اندوهگینش می كرد ؛ دیدن خاكروبه در
گوشه ای اخم به چهره اش آورد . پوست میوه روی پله های یادمان ریخته بود ؛
گذران ، با عصایش جارویشان كرد.به در خانه كوبیده ، و همان گاه كلاه سیلندرش
را با دست پوشیده به دستكش سیاه از سر بر داشت .در بی درنگ باز شد ، و پنجاه
تایی پسرك در دو ردیف در دالان ورودی درازنمایان شدند، و به او كرنش كردند.
كرجی بان از پلكان پایین آمد ، به آقای سیاه پوش سلام داد، به اشكوب اول
راهنمایی اش كرد ، او را در ایوان ستون دار درخشان و برازنده كه حیاط را در
بر می گرفت دور گرداند ، و در حالی كه پسرها به فاصله ای در پشت سرش هل می
دادند ، به اتاق بزرگ خنكی رو به عقب در آمدند كه از پنجره اش هیچ سكونت گاهی
پیدا نبود جز دیوار سنگی خاكستری سیاه مانند . تابوت كشان مشغول گذاشتن و
روشن كردن چند شمع دراز بالای سرتابوت بودند ، اما اینها هیچ نوری نمی دادند
، بلكه فقط سایه هایی را بر هم می زدند كه تا آن گاه بی جنبش بودند ، و وامی
داشتند كه روی دیوار ها تكان تكان بخورند . تابوت پوش را پس زده بودند . در
تابوت مردی ژولیده مو دراز كشیده بود و چنان می نمود كه نفس نمی كشد ،
چشمهایش بسته بود ؛ با این همه ، فقط حال و هوای پیرامونش نشان از آن داشت كه
این مرد احتمالاً مرده است .
آقا سر تابوت رفت ، دستش را روی پیشانی مرد دراز كشیده در آن گذاشت ، سپس
زانو بر زمین زد و دعا خواند . كرجی بان علامتی به تابوت كشان داد كه اتاق را
ترك گویند ؛ آنها بیرون رفتند ، پسرها را كه بیرون گرد آمده بودند دور راندند
، و در را بستند . ولی این هم گویا آقا را خرسند نكرد ، نگاهی به كرجی بان
انداخت ؛ كرجی بان فهمید ، و از دری كناری به درون اتاق پهلویی غیبش زد . در
دم ، مرد درازكشیده در تابوت چشمهایش را گشود ، چهرهاش را دردناكانه رو به
آقا گرداند ، و پرسید : " تو كیستی ؟"
آقا ، بی هیچ نشانهء شگفتی،از حالت زانوزدگی اش بر خاست و پاسخ گفت : "شهردار
ریوا "
مرد دراز كشیده در تابوت به تصدیق سرتكان داد ، با حركت ضعیف بازویش به
صندلیی اشاره كرد و پس از آن كه شهردار دعوتش را پذیرفت ، گفت : " البته این
را می دانستم ، آقای شهردار ، اما در اولین لحظه های به هوش آمدن همیشه
فراموش می كنم، همه چیزجلوی چشمهایم می چرخد ، و بهتر است همه چیز را بپرسم
ولو وقتی همه چیز را می دانم . شما نیز احتمالاً می دانید كه من گراكوس
شكارگرم."
شهردار گفت : " مسلماً . خبر آمدنتان را امشب به من دادند . مدتها خوابیده
بودیم . بعد نیمه های شب زنم بانگ بر آورد : " سالواتوره " – این اسم من است
.- آن كبوتر دم پنجره را نگاه كن . بواقع كبوتر بود ، اما به بزرگی خروس . پر
زد آمد روی من و در گوشم گفت : گراكوس شكارگر مرده فردا می آید؛ به نام شهر
از او پذیرایی كن."
شكارگر سرش را به تصدیق تكان داد با نوك زبان لبهایش را لیسید : " بله ،
كبوتر ها پیش از من به این جا پرواز كردند . ولی آقای شهردار ، آیا باور می
كنید كه من در ریوا خواهم ماند .؟"
شهردار پاسخ داد : " هنوز نمی توانم این را بگویم . آیا شما مرده اید ؟ "
شكارگر گفت : " بله ، همان ، همان طور كه می بینید . سالیان سال پیش ، بله ،
باید سالیان سال پیش باشد ؛ وقتی بز كوهیی را در جنگل سیاه شكار می كردم –
جنگل سیاه در آلمان است – از پرتگاهی افتادم . از آن به بعد مرده ام ."
شهردار گفت :" اما همچنین زنده اید ."
شكارگر گفت :" به لحاظی بله ، به لحاظی همچنین زنده ام . كشتی مرگم راهش راگم
كرد ؛ خطایی در چرخش سكان ، یك لحظه حواس پرتی سكان دار ، كشش زادگاه دلربایم
، نمی توانم بگویم چه بود ؛ فقط این را می دانم كه روی زمین ماندم و از آن پس
تا كنون كشتی ام آبهای زمینی را نوردیده است . از این قرار ، من كه چیزی بهتر
از این نمی خواستم كه میان كوهسارانم زندگی كنم ، پس ا ز مرگم در سراسر
سرزمین های زمین سفر می كنم ."
شهردار گره ای به ابروها انداخت و پرسید : " و شما هیچ سهمی در دنیای دیگر
ندارید ؟:"
شكار گر جواب داد :" من برای همیشه روی پلكان بزرگی هستم كه به آن جا راه می
برد . روی آن پلكان بی نهایت فراخ و پهناور آواره می گردم ، گاه بالا ، گاه
پایین ، گاه به راست ، گاه به چپ ، همیشه در جنبش. شكارگر به پروانه ای مبدل
گردیده است .نخندید."
شهردار در دفاع از خویش گفت : " نمی خندم ."
شكارگر گفت :" خیلی لطف می كنید .من همیشه در جنبشم . ولی هنگامی كه به فراز
می پرم و دروازه را می بینم كه جلویم می درخشد دردم بر كشتی قدیمم بیدارمی
شوم ، هنوز تیره روزوتنها در دریایی زمینی آواره ام . هم چنان كه در كابینم
دراز می كشم ، خطای بنیانی مرگ پیشینم به من نیشخند می زند . یولیا ، زن سكان
دار ، به درم می زند و نوشابهء بامدادی سرزمینی را كه از قضا از كرانه هایش
می گذریم می آورد و بر تابوتم می نهد . روی تختی چوبی دراز كشیده ام ، كفن
چركینی به تن دارم – دیدارم چه ناخوشایند است -، مو و ریش جو گندمی ام ،
آشفته و در هم رفته اند ، شال زنانهء بزرگ و گلداری با ریشه های بلند
اندامهایم را پوشانده است ، شمعی بر بالینم می سوزد و روشنم می كند . روی
دیوار روبه رویم تصویر كوچكی هست ، ظاهراً تصویر بوشمن ی كه نیزه اش را به
طرفم نشانه رفته و به بهترین وضعی كه می تواند پشت سپری با نقش ونگارهای زیبا
پناه گرفته است . دركشتی آدم چه بسا دست خوش تخیلات احمقانه است ، اما آن
احمقانه ترینشان است . از این ها كه بگذریم ، حجرهء چوبی ام بكلی تهی است .
از سوراخی در پهلو ، هرم شب جنوب تو می زند ، و صدای آب را می شنوم كه به
كرجی قدیمی می خورد.
" از هنگامی كه به منزلهء گراكوس شكارگر در جنگل سیاه می زیستم و درپی بزی
كوهی از پرتگاهی اقتادم ، همیشه این جا دراز كشیده ام . همه چیز به طور منظم
رخ داد . تعقیب كردم ، افتادم ، در فركندی خون بسیار ازم رفت ، مردم ، و این
كرجی می بایست مرا به دنیای دیگر می برد . هنوز به یاد می آورم كه چه شادمان
بر این تخت اول بار دراز كشیدم . هر گز كوه ها مانند این دیوار های تبره و
تار آواز هایم را آن گاه نشنیدند.
" من شاد زیستم و شاد مردم . پیش از آن كه پا به كشتی بگذارم ، بار نكبتی
مهماتم را ، كوله پشتی ام را ، تفنگ شكاریم را كه همیشه با سر بلندی حملش
كرده بودم دور انداختم ، و كفنم را پوشیدم همچون دختری كه لباس عروسی اش را
می پوشد . دراز كشیدم و منتظر ماندم . سپس بد حادثه پیش آمد ."
شهردار ، كه دستش را به حالت دفاعی بلند می كرد ، گفت : " سرنوشتی هولناك . و
گناهش به گردن شمانیست ؟"
شكارگر گفت :" هیچ . من شكارگر بودم ؛ آیا گناهی در آن بود ؟ من به منزلهء
شكارگر در جنگل سیاه بودم ، جایی كه در آن روزها هنوز گرگ داشت . كمین می
كردم،تیر می انداختم ، تیرم به هدف می خورد ، پوست شكارهایم رامی كندم : آیا
گناهی در آن بود ؟ سخت كوشی هایم برخوردار از موهبت شد . " شكارگر بزرگ جنگل
سیاه ، نامی بود كه بر من گذاشتند . آیا گناهی در آن بود ؟"
شهردار گفت : " داوری كردن دراین باره با من نیست ، ولی به دیدهء من هم گناهی
در همچو چیزها نیست . خوب ، پس ، تقصیركیست ؟"
شكارگر گفت : " هیچ كس چیزی را كه این جا می گویم نخواهد خواند . هیچ كس
بدادم نخواهد رسید ، ولوهمهء مردم فرمان یابند كه به دادم برسند ، همهء درو
پنجره می مانند، همه به رختخواب می روند و رو اندازها را برسرشان می كشند،
تمام زمین مسافرخانه ای برای شب هنگام می گردد . واین بی دلیل نیست ، زیرا
هیچ كس مرا نمی شناسد ، و اگر كسی می شناخت نمی دانست چگونه با من معامله
كنند ، نمی دانست چگونه یاری ام دهد . اندیشهء یاری دادن به من بیماریی است
كه با بستری شدن بایددرمانش كرد .
" من این را می دانم ، و همین است كه فریاد یاری خواهی نمی زنم ، هر چند در
لحظه هایی – وقتی تسلط بر خودم را از دست می دهم ، چنان كه مثلاً همین الان
از دست دادم – به جد به آن می اندیشم . ولی برای بیرون راندن چنین اندیشه
هایی همین قدر لازم است كه دور وبر خودم را بنگرم و ببینم كجا هستم ، و – می
توانم به قطع بگویم - صدها سال كجا بوده ام."
شهردار گفت:" خارق العاده است ، خارق العاده است . و حالا فكر می كنید كه این
جا در ریوا با ما بمانید ؟"
شكارگر لبخند زنان گفت : " فكر نكنم " ، و برای عذر خواهی دستش را روی زانوی
شهردار گذاشت ." من این جا هستم ، بیشتر از آن نمی دانم ، فراتر از آن نمی
توانم بروم . كشتی ام سكان ندارد ، وبه بادی رانده می شود كه در فروترین بر و
بوم مرگ می وزد ."
