مجلس سماع با خواندن آیاتی از كلام‌الله مجید آغاز شد. سپس نی‌زنی ماهربه زدن نی مشغول گشت. پس از اركستر مخصوص در محل خود شروع به نواختن كرد. ناگهان چهل تن ازدراویش مولویه به مجلس وجد وسماع در آمدند. مرشد و نایب او و صوفیان به نظم و ترتیب خاصی به صف بازوصف جمع پرداختند. صوفیان جزمرشدكه عمامه‌ای بر سر و نایب او كه به دور كلاه نمدین دستاری سپید پیچیده بود، همه كلاه‌های نمدین بلندی بر سر و قبا و دامنی سفید بر تن داشتند. كمر همه ایشان با شالی بسته شده بود. سپس همه صوفیان جزمرشدونایب او در یك صف قرار گرفتند و مرشد و نایب او در جانبی ایستادند. در آغاز نایب مرشد دست مرشد را بوسیده و مرشد هم صورت او را بوسید، و نایب در كنار مرشد جای گرفت. پس از آن یكایك صوفیان دست مرشد و نایب اورا بوسیده در كنار آندو می‌ایستادند و آندو نیز صورت آنان را می‌بوسیدند. بدین ترتیب هر یك دست مرشد و نایب او و صوفیان را در كنار او ایستاده بودند بوسیده ودرصف جای می‌گرفتندتا همه ایشان این سنت را به جای آورده دریك صف قرار گرفتند. پس از آن آهنگ سماع نواخته شد و مرشد اجازه وجد و سماع داد و صوفیان دست‌افشان و چرخ‌زنان بنای رقص و سماع را گذاردند و دور خود می‌چرخیدند و ئامنهای بلند به سرعت با ایشان می‌چرخید و دایره‌ای را تشكیل می‌داد. تنها از این جمع مرشد و نایب او بودند كه نمی‌رقصیدند و ناظر رقص دسته‌جمعی یاران خود بودند.



معماری و سماع‌خانه :

سماع‌خانه یاتالاررقص‌درویشان‌درطرف شمال قبةالخضراء ( تصویر این قسمت در بخش تصاویر موجود است ) واقع شده است،این رواق‌دركنار‌مسجد كوچكی‌است‌كه‌درقرن شانزدهم‌درزمان سلطان سلیمان قانونی‌شده است.دیوارهای مركزی سماع‌خانه با‌تخته پوشانیده

شده،درطرف شمال ومشرق آن شاه‌نشینهایی برای مردان وزنان تماشاگرو موزیك‌نوازان ساخته‌اند.نقش‌ونگار كتیبه‌ها ونقوش سقف توسط‌محبوب افندی كه از خوشنویسان قونیه بوده در 1888 به عمل آمده است،واو همان كسی است كه مرقع یا حضرت مولانا را كه بر سر در مدخل قرار دارد نوشته .در این رواق هجده بیت از اولین ابیات مثنوی بر زوایای آن نوشته شده،و بر دیوار سماع‌خانه كلاه وكرته(پیراهن)وقالی وقالیچه نصب شده است.دریكی از شاه‌نشینها فرشی كه نقش مرغ دارد در حدود 5×5ر2 متر از قرن پانزدهم میلادی باقی است و معروف به قالی "اوشاق قوشلو" می‌ابشد كه در شاه‌نشین پائین كه در اطراف آن است نقشی كثیرالاضلاع دیده می‌شودكه در وسط آن دایره‌ایست كه برزمینه آبی خط سفیددردورتادور آن دایره در پشت سر هم نوشته شده است :"یا عالمأ بحالی….". دور تا دور بالای همین‌رواق‌نام‌ائمه اثنی‌غشر بدین‌صورت‌آمده‌است:"یا حضرت امام علی(ع)، یاحضرت امام حسن(ع)،یاحضرت امام حسین(ع)، یا حضرت امام زین‌العابدین(ع)، یا حضرت امام محمدباقر (ع)، یا حضرت امام جعفرصادق(ع)، یا حضرت امام موسی‌الكاظم(ع)، یاحضرت امام رضا(ع)، یاحضرت امام محمدالتقی(ع)، یا حضرت امام غلی‌النقی(ع)، یا حضرت امام حسن ‌العسكری(ع)، یا حضرت امام‌صاحب‌الامر (عج)"،ودروسط آنهاجابجاچنین نوشته شده‌است:"یاحضرت جلال‌الدین رومی، یا حضرت شمس تبریزی، یاحضرت سلطان ولد،یا حضرت شیخ‌حسام‌الدین ". در مدخل سماع‌خانه طرفهایی از شیشه مربوط به قرن چهاردهم و قندیلهاوشمعدانهایی ازدوره مملوكان و قرن پانزدهم و هفدهم كه دوره عثمانیها است به نظر می‌رسد. یكی از آنها چراغی روغنی ودیگراسباب اشپزخانه واشیاء منبت‌كاری وساخته شده ازچوب مربوط به عصر سلجوقی است. یكی از آنها رحل قرآنی است كه توسط جمال‌الدین مبارك به بارگاه مولانا هدیه شده و به سبك رومی تزئین یافته است.